Τα σύγχρονα κτίρια θα έπρεπε να αποτελούν δείγματα ώριμου και μεστού αρχιτεκτονικού έργου, σαν αποτέλεσμα της σύνθεσης γνώσης και εμπειρίας, που αντλείται από την παράδοση, με την επιστήμη και την τεχνολογία.
Tο ενδιαφέρον στην αρχιτεκτονική, όπως και στην ζωή, δεν έγκειται μόνο στην αναζήτηση νοημάτων και στην διατύπωση ιδεών, αλλά και στην έντεχνη απόδοση στον χώρο και χρόνο όλων των σύγχρονων αξιών. Σ’ αυτή τη βάση η αρχιτεκτονική οφείλει να εκμεταλλευτεί, με τον τρόπο που θέλει, τα βοηθήματα από την εμπειρία της παράδοσης και έτσι διασφαλίζεται η δυναμική και η συνέχειά της, παράλληλα με την πολιτιστική κληρονομιά που αποτελεί το πλέον δυναμικό στοιχείο της εξέλιξης κάθε τόπου.Στην αρχιτεκτονική, όπως και σε όλα τα πράγματα ενυπάρχει αυτό που «σημαίνεται» και αυτό που «σημαίνει». Το ζητούμενο είναι αυτό που σημαίνεται, το αντικείμενο, το οποίο το σημαίνει ο σχεδιασμός του, σύμφωνα με τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης. Είναι φανερό ότι ο καλός αρχιτέκτονας πρέπει να έχει ευρύ φάσμα γνώσεων πολλών και διαφορετικών πραγμάτων για να μπορεί να ασκεί την Τέχνη και την Επιστήμη της αρχιτεκτονικής, που απαιτεί ποικίλες δεξιότητες.
Στο πλαίσιο αυτό και η οικοδομική, βασικός κλάδος της που αφορά στον σχεδιασμό, την κατασκευή, στην οικοδόμηση έργων, πόλεων και κτιρίων απαιτεί γνώση εξίσου πολλών και διαφορετικών πραγμάτων για να υπηρετήσει την αντοχή, την ωφέλεια και την ομορφιά.
Γιατί η λέξη «οικοδομώ», παρ’ όλο που έχει την έννοια του «κτίζω» και που σήμερα αναφέρεται ιδίως στα κτίρια, έχει εξίσου αναφορά και στη διάρθρωση ενός συνόλου. «Οικοδομώ» σημαίνει και «ιδρύω», «δημιουργώ» μια πόλη.
Τα κτίρια και τα άλλα έργα δεν αποτελούν παρά μεμονωμένα, διακριτά στοιχεία ενός συνόλου που όσο πιο σωστά οικοδομείται, τόσο περισσότερο επιτρέπει στα στοιχεία του (κτίρια) να ανταποκριθούν συνολικά και μεμονωμένα στο ρόλο τους.
Η αρχιτεκτονική μπορεί να εξυπηρετήσει κάλλιστα όλους τους παραπάνω στόχους, καθότι εμπεριέχει η ίδια την αίσθηση του μέτρου όχι μόνο για να επιτυγχάνει την ισόρροπη διάρθρωση των διαφόρων μελών του έργου και την οργάνωση ιεραρχημένων σχέσεων μεγεθών, αλλά και για να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εξασφάλιση Υγείας. Γιατί η σωστή διάταξη των στοιχείων, οι ορθές αναλογίες και η επίτευξη κομψού αποτελέσματος δεν αρκούν για να έχει ένα έργο ποιότητα.
Η ποιότητα του έργου καθορίζεται αρχικά από τις υγιεινές περιοχές που έχουν επιλεγεί για την ανέγερσή του, τη σωστή εκμετάλλευση των χαρακτηριστικών της φύσης του τόπου - του ηλιασμού, του ορθού ομοιόμορφου φυσικού φωτισμού, κλπ. – και κατά δεύτερο λόγο από την οικονομία στην ισόρροπη κατανομή των υλικών και του διατιθέμενου χώρου, αλλά και των δαπανών.
Ένας καλός αρχιτέκτονας γνωρίζει ότι πρέπει να χρησιμοποιήσει τα φυσικά υλικά που υπάρχουν στην περιοχή και όταν δεν τα βρίσκει όλα να εξασφαλίσει τη μεταφορά αυτών που λείπουν από την ευρύτερη περιοχή. Πρέπει επίσης να οικοδομεί τα κτίριά του ανάλογα με τις απαιτήσεις και τις οικονομικές δυνατότητες των χρηστών.
Για χρόνια η λογική κυριάρχησε σε κάθε πράξη και στην οικοδόμηση. Έτσι, πολύ πριν την ανακάλυψη της «οικολογίας» το ζητούμενο σε κάθε οικοδόμηση ήταν η «ορθή σκέψη» σε αρμονία με τη φύση. Η φρόνηση και η έγνοια για συνετή διαχείριση του χώρου.
Όπως η αρχιτεκτονική, πέραν από τέχνη ήταν και επιστήμη, έτσι και η οικοδόμηση πέραν από τεχνική ήταν σε βάθος γνώση του χώρου. Όπως η λογική καθόριζε κάθε «πράξη», έτσι για τη δημιουργία πόλεων και οικισμών, η εξασφάλιση της Υγείας καθόριζε την επιλογή της πιο υγιεινής τοποθεσίας. Ο «ορθός» καταμερισμός του χώρου και η «ορθή» χάραξη πλατειών και οδών απέκλειε τους ανέμους από τις δευτερεύουσες οδούς και δεν επέτρεπε στους κρύους ανέμους να ταλαιπωρούν τον ανθρώπινο οργανισμό, στους ζεστούς να τον βλάπτουν και στους υγρούς να τον αρρωσταίνουν. Οι δρόμοι ήταν στραμμένοι προς τις περιοχές των ανέμων κατά τρόπο ώστε αυτοί να προσκρούουν στις γωνίες που σχηματίζονταν από τα κτίρια και να απωθούνται. Η «ορθή» γνώση της κίνησης του ήλιου και της σκιάς προσδιόριζε τον προσανατολισμό και υποδείκνυε θέση της μεσημβρίας (του νότου), του βορρά και των άλλων κατευθύνσεων για να επωφελούνται οι πόλεις των ευνοϊκών κλιματικών συνθηκών.
Η «ορθή» γνώση προσδιόριζε την κατανομή των θέσεων των ιερών κτιρίων, της αγοράς και των υπόλοιπων δημόσιων χώρων ώστε να παρουσιάζονται οι σχέσεις μεγεθών και οι αναλογίες. Η «ορθή» γνώση των τρόπων δόμησης και της ποικιλίας των υλικών, με τη συμβολή των οποίων κατασκευάζονταν τα κτίρια, επέτρεπε στην αξιοποίηση όλων των αρετών τους και των στοιχείων της φύσης από τα οποία τα υλικά αυτά αποτελούνταν, προς όφελος της υγείας.
Βασικός σκοπός της αρχιτεκτονικής παραμένει η οργάνωση του περιβάλλοντος του ανθρώπου, με τρόπο ώστε να ικανοποιεί τις ανάγκες και επιθυμίες του για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του στο χώρο.
Η αρχιτεκτονική εκπληρώνει έτσι μια σημαντική κοινωνική λειτουργία. Κατασκευάζει το περίβλημα «κέλυφος», μέσα στο οποίο βρίσκει καταφύγιο ο άνθρωπος, καθώς διαμορφώνει το ευνοϊκό περιβάλλον για την οικογενειακή και κοινωνική ζωή. Χρησιμοποιώντας τα οργανικά και λειτουργικά στοιχεία της σύνθεσης πετυχαίνει την έκφραση της οργανικής και λειτουργικής σκοπιμότητας του έργου με ενδιαφέρουσα αισθητική μορφή που ενσωματώνεται στο περιβάλλον.
Εφόσον ο φυσικός χώρος, όπου εντάσσεται το έργο – κτίριο – είναι συνεχής και έχει ομοιογενή, αλλά και ετερογενή στοιχεία, η αρχιτεκτονική προσλαμβάνει, κάθε φορά, τα «μηνύματα» από την ίδια τη φύση ακριβώς για να ανταποκριθεί στο ρόλο της και να ικανοποιήσει το σκοπό της: τη δημιουργία λειτουργικού και κατασκευαστικά ορθολογικού χώρου. Η σκοπιμότητα ή λειτουργικότητα επιβάλλει την ισορροπημένη σύνθεση των επί μέρους στοιχείων, με τρόπο ώστε να ανταποκριθεί σε μια προκαθορισμένη λειτουργία.
Ο κατασκευαστικός ορθολογισμός επιβάλλει την καλύτερη δυνατή χρήση των διαθέσιμων υλικών πόρων με τη σωστή εφαρμογή των κατάλληλων τεχνικών, με τρόπο ώστε να εξασφαλισθεί ταύτιση μεταξύ των κατασκευαστικών και λειτουργικών στοιχείων του έργου.
Η γνώση των εξωτερικών φυσικών στοιχείων επιβάλλει τον όρο της προσαρμογής. Η ένταξη του έργου στο τοπίο και στο φυσικό, εν γένει, περιβάλλον επιβάλλει την επίλυση όλων των αντιθέσεων που μπορούν να προκύψουν ανάμεσα στην επίτευξη της σκοπιμότητας – λειτουργικότητας – της αισθητικής αναζήτησης και στις τοπικές συνθήκες. Η δυναμική της αρχιτεκτονικής έγκειται ακριβώς στη δυνατότητα να εξωτερικεύσει με το έργο την εσωτερική σημασία του συνόλου, καθώς και τη σχέση των στοιχείων στο χώρο και στον χρόνο. Τότε μόνο η μορφή μπορεί να αποκτήσει και σημειολογική σημασία.
Η αρχιτεκτονική είναι, εξ ορισμού «Πράξη Λογική» με σοβαρές συνέπειες στην κοινωνική ομάδα. Ως εκ τούτου μπορεί και πρέπει να είναι Πράξη Οικολογική εφόσον μπορεί να ξεπερνά τα όρια και πρότυπα που επιβάλλει σήμερα η οικονομική σκέψη στη δημιουργία οικοδομικών έργων, όπου η απόδοση της επένδυσης διέπει σχεδόν αποκλειστικά τη σύλληψη και υλοποίηση και να παραμείνει πιστή στην αρχή της απόδοσης του έργου.
Το κείμενο είναι απόσπασμα από το βιβλίο της Μαργαρίτας Καραβασίλη "Πράσινα Κτίρια σε έναν Πράσινο Κόσμο: Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική, Οικολογική Δόμηση", εκδόσεις π-SYSTEMS και Ευώνυμος Οικολογική Βιβλιοθήκη, 1999 
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου