ΠΡΑΣΙΝΟ ΦΩΣ ΣΤΗΝ ΚΟΚΚΙΝΗ ΟΙΚΟΔΟΜΗ: Νέα μέτρα στήριξης της οικοδομής: θύματα η πράσινη ανάπτυξη και οι νέες θέσεις εργασίας

ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ GREENPEACE-HELLAS

Η κυβέρνηση χθες ανακοίνωσε μέτρα για την στήριξη της οικοδομής αγνοώντας επιδεικτικά για άλλη μια φορά τις υποχρεώσεις της αναφορικά με τον κανονισμό ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια (ΚΕΝΑΚ). Αν με την ίδια αποφασιστικότητα και βούληση εφάρμοζε την σχετική κοινοτική οδηγία από το 2006 ως όφειλε [1], σήμερα θα υπήρχε ένα αρτιότερο πλαίσιο για την οικοδομή με συγκεκριμένους κανόνες για την εξοικονόμηση ενέργειας σε παλιά και νεόδμητα κτίρια. Με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο θα μείωνε σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και την κατανάλωση ενέργειας στον κτιριακό τομέα [2], αλλά θα δημιουργούσε παράλληλα χιλιάδες νέες πράσινες θέσεις εργασίας.[3]

Αντί αυτού, η κυβέρνηση προφανώς θεωρώντας ότι η σημερινή ενεργειακή κατάσταση του κτιριακού μας τομέα δεν χρήζει άμεσης βελτίωσης, προτίμησε την εύκολη λύση λήψης μέτρων που ουσιαστικά συνεχίζουν τη σημερινή απαράδεκτη κατάσταση δόμησης ενεργοβόρων κτιρίων.

Τα εν λόγω μέτρα αντιμετωπίζουν μονοδιάστατα τα προβλήματα της αγοράς ακινήτων επιδιώκοντας την άνοδο της οικοδομικής δραστηριότητας, χωρίς όμως να λαμβάνουν μέτρα για την ενεργειακή και περιβαλλοντική αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος, όπως συνέβη με άλλα πακέτα σταθεροποίησης της οικονομίας άλλων χωρών (για παράδειγμα, τα μέτρα Ομπάμα στις ΗΠΑ, τα οποία προωθούν μεταξύ άλλων και τα λεγόμενα πράσινα κτίρια).

«Την ώρα που όλες οι αναπτυγμένες χώρες στρέφονται προς τα ‘πράσινα’ σπίτια ως μέτρο αντιμετώπισης των κλιματικών αλλαγών και της οικονομικής κρίσης και το Ευρωκοινοβούλιο κάνει λόγω για κτίρια μηδενικών εκπομπών μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια, στην Ελλάδα συνεχίζουμε να ζούμε στην δεκαετία του 1970, χωρίς σύγχρονους, περιβαλλοντικούς κανόνες δόμησης» [4], ανέφερε ο Τάκης Γρηγορίου, υπεύθυνος για θέματα εξοικονόμησης ενέργειας στο Ελληνικό γραφείο της Greenpeace.

«Επιτέλους ας κάνει πράξη το υπουργείο ανάπτυξης όσα έχει επανειλημμένως υποσχεθεί αναφορικά με τον ΚΕΝΑΚ και τα κίνητρα για την ενεργειακή και περιβαλλοντική αναβάθμιση των κτιρίων». Επιπλέον, αν αντί να χτίζαμε απλώς νέα ενεργοβόρα κτίρια που δεν τα αγοράζει πια κανείς, στρέφαμε την προσοχή μας στην ενεργειακή και περιβαλλοντική αναβάθμιση των υπαρχόντων κτιρίων, θα σώζαμε χιλιάδες θέσεις εργασίας στον αιμορραγούντα σήμερα κλάδο των κατασκευών.

Εκτιμάται ότι μία μείωση κατά 75% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με κατάλληλα μέτρα εξοικονόμησης σε κτίρια του οικιακού τομέα στην ΕΕ, θα δημιουργούσε 2,6 εκατομμύρια νέες θέσεις πλήρους απασχόλησης ως το 2030. Η στροφή αυτή επιβάλλεται και από την κοινοτική νομοθεσία, την οποία η Ελλάδα δεν έχει παρανόμως εφαρμόσει μέχρι σήμερα αφού, παρ’ όλες τις σχετικές ανά καιρούς, εξαγγελίες, ο ΚΕΝΑΚ δεν έχει τεθεί σε ισχύ ακόμα. “Η στροφή στην ‘πράσινη’ δόμηση μέσω ενός πακέτου μέτρων τόνωσης των σχετικών δραστηριοτήτων θα αποτελέσει μία μακρόχρονη και βιώσιμη προοπτική για τον κατασκευαστικό κλάδο που θα εγγυάται την προστασία του περιβάλλοντος, του κλίματος, αλλά και των θέσεων απασχόλησης, και όχι απλώς ένα πρόσκαιρο και ευκαιριακό μέτρο τόνωσης της οικοδομής”.

Για περισσότερες πληροφορίες:Τάκης Γρηγορίου, 210 3840774, 6984617027

Σημειώσεις:

1. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα το 2008 καταδικάστηκε από την ΕΕ για την αποτυχία εφαρμογής της κοινοτικής οδηγίας 2002/91/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων:http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2008:064:0012:0013:EL:PDF Αν και η Ελλάδα εναρμόνισε καθυστερημένα την εθνική της νομοθεσία με την συγκεκριμένη οδηγία, παρόλα αυτά ο σχετικός κανονισμός (ΚΕΝΑΚ) δεν έχει εφαρμοστεί ακόμα. Ως αποτέλεσμα η δόμηση νέων κτιρίων εξακολουθεί να βασίζεται σε συντελεστές ενεργειακής αποδοτικότητας που ισχύουν από το 1979.

2. Ο κτιριακός τομέας στις χώρες της Ευρώπης ευθύνεται για το 40% της ενεργειακής ζήτησης και για το 40% των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου.

3. Η Greenpeace θα ανακοινώσει με συνέντευξη τύπου την επόμενη εβδομάδα έκθεση αναφορικά με την ‘πράσινη ανάπτυξη’ και τις νέες θέσεις εργασίας.

4. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη καταθέσει πρόταση τροποποίησης-αναδιατύπωσης της 2002/91/ΕΚ. Tην προηγούμενη Πέμπτη (23/4/09) το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τροποποίησε την άνωθεν πρόταση αναδιατύπωσης της Επιτροπής προσθέτοντας την ανάγκη για δημιουργία κτιρίων ‘μηδενικών εκπομπών’ – κτίρια δηλαδή που θα αυτοπαράγουν ενέργεια τουλάχιστον ίση με αυτή που καταναλώνουν – το αργότερο έως το 2019:http://www.europarl.europa.eu/news/expert/infopress_page/051-54164-111-04-17-909-20090422IPR54163-21-04-2009-2009-false/default_el.htm

World day of Architecture 2009

THEME: Architect's energy versus global crisis

The Council of the International Union of Architects, meeting in San José (Costa Rica) on 15 – 16 February 2009, adopted the following theme for the 2009 World Day of Architecture:

Architects’ Energy versus Global Crises. By vocation and through the nature of the profession, architects are called upon to carry out a holistic mission based on their technical, cultural, economic, and social qualifications. The architect must make individual, communal and collective decisions in these areas at every step: from design to execution, maintenance, and recycling. The accomplishment and success of an architectural realisation depends upon the energy the architect breathes into each of these stages and relations with his/her partners. No matter the scale or nature of the project, the architect is the motor that drives this complex machinery. Each new project sets up new hypotheses: new client, new site, new climatic conditions, new programme, new budget, new users. Developing pertinent solutions to entirely new situations is the daily task of the professional architect.

Today, the world is experiencing unprecedented and simultaneous crises: environmental, climatic, financial and social, which force us to urgently reconsider a number of parameters in each sector and to find innovative answers. This is an opportunity for architects to show their aptitude to lead the struggle, using the crises as a springboard for developing new technical, environmental, social, economic and aesthetic solutions.

To celebrate the 2009 World Day of Architecture, all UIA Member Sections are invited to present local and national projects that demonstrate the energy architects are expending to alleviate the planetary crises, and the architectural and urban solutions they have developed.

The WDA is traditionally organised on the first Monday of October each year which is 5th October in 2009.S o that each Section can commemorate the theme according to its own calendar of architectural manifestations, the UIA Council suggested that this theme could be used throughout the year for architectural celebrations organised by the Member Sections.

Τροποποίηση της Οδηγίας 2002/91 για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων

Προς Κτίρα Μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας και εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα!

Ενώ στην χώρα μας δεν έχουμε - έως τώρα - εφαρμόσει καμία από τις προγενέστερες οδηγίες για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (Οδηγία 93/76/ΕΟΚ και 2002/91/ΕΚ) η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε ήδη τροποποίηση η οποία ψηφίστηκε και από το ΕυρωπαΪκό Κοινοβούλιο.

Η νέα Οδηγία οδεύει προς δημοσίευση σε Φύλλο Εφημερίδας των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Σύμφωνα με ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ, Στρασβούργο, 23 Απριλίου 2009 φαίνεται ότι οι προτάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αναφορικά με την Ενεργειακή Αποδοτικότητα των Κτιρίων, είναι πολύ φιλόδοξες και ελπιδοφόρες!

Πρόκειται για τροποποίηση - αναδιατύπωση της αρχικής Οδηγίας 2002/91/ΕΚ με πρωταρχικός στόχο την θεραπεία των αδυναμιών που προέκυψαν από την μέχρι τώρα εφαρμογή της οδηγίας.

Το κείμενο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι αναμφίβολα πιο φιλόδοξο από την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το γεγονός φανερώνει ότι έχουμε συνειδητοποιήσει πλέον την ανάγκη για περισσότερη εξοικονόμηση ενέργειας μέσω και της βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων, καθώς ο τομέας των κτιρίων ευθύνεται για το 40% περίπου της συνολικής τελικής ενεργειακής κατανάλωσης και των εκπομπών CO2 στην ΕΕ.

Οι απαιτήσεις για επενδύσεις και το διοικητικό κόστος είναι σχετικά χαμηλά σε σχέση με το όφελος και τα κέρδη, που θα αποκομίσουμε αν καταφύγουμε στην αξιοποίηση όλου του ανεκμετάλλευτου δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας από τα κτίρια.

Η έκθεση του Ε.Κ. ορίζει ως "κτίρια μηδενικής ενέργειας" τα κτίρια, των οποίων η ετήσια πρωτογενής κατανάλωση ενέργειας είναι ίση ή μικρότερη της ενέργειας που παράγουν τα κτίρια αυτά από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε συνδυασμό με υψηλή ενεργειακή αποδοτικότητα. Έτσι ενδυναμώνεται και η οικονομική στήριξη για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας.

Το σημαντικό επίσης είναι ότι η Επιτροπή καλείται να προτείνει, μέχρι τον Ιούνιο του 2010, επιπλέον οικονομικά εργαλεία, όπως μειώσεις ΦΠΑ για αγαθά και υπηρεσίες που συνδέονται με την ενεργειακή αποδοτικότητα και τις ανανεώσιμες πηγές, σύσταση ενός Ταμείου Ενεργειακής Αποδοτικότητας, αύξηση του ποσού που διατίθεται για την ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο και χρήση κοινοτικών πόρων για τη στήριξη της έρευνας και ανάπτυξης, ενημερωτικών εκστρατειών και κατάρτισης σε θέματα ενεργειακής απόδοσης.

Σημειώνεται ότι το Ε.Κ επιδιώκει την ενεργειακή αναβάθμιση των υφιστάμενων κτιρίων, τα οποία ανακαινίζονται εκτενώς, δηλαδή των κτιρίων όπου είτε ανακαινίζεται το 25% της επιφάνειας τους, είτε το κόστος της ανακαίνισης τους ξεπερνά το 20% της αξίας τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ευρωκοινοβούλιο δε δέχτηκε να εξαιρούνται οι κατοικίες, που χρησιμοποιούνται για λιγότερο από τέσσερις μήνες το χρόνο, από τις ελάχιστες προϋποθέσεις ενεργειακής αποδοτικότητας. (όπως αυτό συμβαίνει σήμερα με το νόμο 3661/08-ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας 2002/91)

Τέλος, τα κράτη μέλη θα πρέπει πλέον να εξασφαλίζουν και την εγκατάσταση έξυπνων μετρητών (smart meters) στα νέα κτίρια και στα κτίρια που ανακαινίζονται εκτενώς. Οι έξυπνοι μετρητές θα επιτρέπουν στους καταναλωτές να ενημερώνονται οποιαδήποτε χρονική στιγμή για την ποσότητα και το είδος της ενέργειας που καταναλώνουν.

Έξυπνη Αρχιτεκτονική για κτίρια γραφείων στο Seattle

http://www.treehugger.com/files/2007/03/seattle_office.php

Είναι το πρώτο κτίριο γραφείων, που κατασκευάζεται στο Seattle χωρίς καθόλου κλιματισμό!

Χρησιμοποιούνται high-tech τουρμπίνες και φωτοβολταϊκά πανέλα και έτσι θα εξοικονομείται πάνω από 30% ενέργεια!

ΠΩΣ;;;;

Κάνοντας ότι οι αρχιτέκτονες γνωρίζουν να κάνουν εδώ και εκατοντάδες χρόνια!!

(το πλήρες άρθρο στα αγγλικά κλικάροντας στον τίτλο)

Αειφόρος - οικολογική - δόμηση: Το πλαίσιο αναφοράς

Η αειφόρος δόμηση είναι μια διαδικασία κατά την οποία όλοι οι εμπλεκόμενοι παράγοντες (ιδιοκτήτης οικοπέδου, χρηματοδότης, μηχανικός, αρχιτέκτονας, κατασκευαστής, προμηθευτής υλικών, αρμόδια για την έκδοση αδειών αρχή) πρέπει να συνδυάζουν τις λειτουργικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές και ποιοτικές παραμέτρους για την ανέγερση και την ανακαίνιση κτιρίων και δομημένου περιβάλλοντος τα οποία να είναι ελκυστικά, ανθεκτικά, λειτουργικά, προσιτά και να προσφέρουν άνετες και υγιεινές συνθήκες διαβίωσης και χρήσης, προάγοντας την ευημερία όλων όσοι κατοικούν σ' αυτά.

Τα κτίρια του αύριο πρέπει να είναι αποδοτικά ως προς τους πόρους, ειδικότερα την ενέργεια, τα υλικά και το νερό, διευκολύνοντας τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και απαιτώντας ελάχιστη εξωτερική ενέργεια για να λειτουργήσουν.

Πρέπει να αξιοποιούν κατάλληλα τα όμβρια και τα υπόγεια ύδατα, να αντιμετωπίζουν σωστά τα υγρά απόβλητα και να χρησιμοποιούνται οικοδομικά υλικά, φιλικά στο περιβάλλον, που ανακυκλώνονται εύκολα ή επαναχρησιμοποιηούνται, που δεν περιέχουν επικίνδυνες ουσίες και επιδέχονται ακίνδυνη τελική διάθεση. Τα κτίρια του αύριο πρέπει να προσαρμόζονται στο τοπικό κλίμα και στον περιβάλλοντα χώρο, να σέβονται την τοπική πολιτιστική κληρονομιά και να διατίθενται σε ανταγωνιστικές τιμές, ιδίως εάν ληφθούν υπόψη πιο μακροπρόθεσμες παράμετροι, όπως οι δαπάνες συντήρησης, η ανθεκτικότητα και οι τιμές μεταπώλησης.

Είναι γεγονός ότι στον τομέα των κτιρίων υπάρχει, σε αρκετά κράτη μέλη – μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα – σημαντική υστέρηση ως προς το βαθμό επίτευξης ενεργειακής απόδοσης, παρά το γεγονός ότι υπάρχει τεχνογνωσία δόμησης σύμφωνα με τις αρχές της αειφορίας και του οικολογικού σχεδιασμού.

Ωστόσο, ακόμη και εάν συνέβαινε αυτό, ο ρυθμός αντικατάστασης των υπαρχόντων κτιρίων (0,5 έως 2% ετησίως) είναι τόσο αργός, ώστε να χρειάζεται πολύς χρόνος για να γίνει πραγματικά αισθητός ο αντίκτυπος των νέων κτιρίων.

Έτσι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ενισχύσει τις θεσμικές ρυθμίσεις με δέσμη κοινοτικών Οδηγιών, που αφορούν κυρίως στα κτίρια διαμορφώνοντας νέα δεδομένα στον τρόπο μελέτης, κατασκευής, ανακαίνισης και κατεδάφισής τους που θα επιφέρουν σημαντικές βελτιώσεις στις περιβαλλοντικές και οικονομικές επιδόσεις των πόλεων και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων τους.

Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν ωστόσο υιοθετήσει ικανά προγράμματα αειφόρου δόμησης, σε συνδυασμό με σχετικά προγράμματα δράσης και ενσωμάτωσαν στους εθνικούς Γ.Ο.Κ. νέα πρότυπα και κανονισμούς, ακολουθώντας μια προσέγγιση που βασίζεται στην απόδοση παρά στην περιγραφή συγκεκριμένων προς εφαρμογή τεχνικών ή λύσεων, ενώ έχουν θέσει τις δικές τους απαιτήσεις στην αγορά και τη χρήση των κονδυλίων του δημοσίου για την κατασκευή κατοικιών ή άλλων δημοσίων έργων.

Αποδίδεται ιδιαίτερη έμφαση στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των υπαρχόντων κτιρίων δεδομένου ότι μόνο με τη θερμομόνωση των παλαιότερων κτιρίων στην Ευρώπη μπορεί να μειωθούν οι εκπομπές CO2 και το αντίστοιχο ενεργειακό κόστος κατά 42%.

Βεβαίως η ανακαίνιση, όπου εστιάζονται όλες οι προσπάθειες, είναι πιο σύνθετη διαδικασία, η οποία όμως παρουσιάζει αρκετά περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα διότι διατηρούνται η ενέργεια και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν και αποδεδειγμένα θα επιφέρει σημαντική βελτίωση στις περιβαλλοντικές επιδόσεις των πόλεων και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων έως τα μέσα της τρέχουσας εκατονταετίας.

Είναι απολύτως αναγκαία η καθοδήγηση των μελετητών, των κατασκευαστών και των πελατών τους και η καλύτερη και συστηματικότερη ενημέρωσή τους σχετικά με τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των υλικών κατασκευής.

Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και οι τοπικές αρχές οφείλουν να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν ένα εθνικό πρόγραμμα αειφόρου δόμησης και να θέσουν υψηλές απαιτήσεις απόδοσης με βάση ευρωπαϊκά εναρμονισμένα πρότυπα, ενώ παράλληλα, οι τοπικές αρχές και το δημόσιο ενθαρρύνονται να εισαγάγουν και να εφαρμόσουν απαιτήσεις σε ό,τι αφορά την αειφορία στις διαδικασίες προκήρυξης διαγωνισμών για κτίρια και άλλα κατασκευαστικά έργα και στη χρήση των δημοσίων κονδυλίων σε κτίρια και τέτοια έργα. Ενθαρρύνονται επίσης να δημιουργήσουν φορολογικά κίνητρα για κτίρια περισσότερο σύμφωνα με την αρχή της αειφορίας.

ΣΗΜΕΡΑ

Σήμερα, στα συσσωρευμένα προβλήματα η λύση μπορεί να βρεθεί μόνο μέσα από σοβαρές περιβαλλοντικές, βιοκλιματικές μελέτες και παρεμβάσεις σε τρία διακριτά επίπεδα που έχουν σχέση με τον πολεοδομικό σχεδιασμό, την αναβάθμιση των ελεύθερων χώρων, καθώς βέβαια και την ενεργειακή αποκατάσταση των υφιστάμενων ενεργοβόρων κτιρίων με στόχο να μειωθούν οι εκπομπές από τον κτιριακό τομέα ο οποίος και ευθύνεται για το 50% των ρύπων.

Πολεοδομικός σχεδιασμός

Ο κάθε μελετητής, πολεοδόμος συνήθως, οφείλει πλέον να πάρει υπόψη του εκτός των άλλων παραμέτρων της ειδικότητάς του και μία ολόκληρη σειρά βιοκλιματικών στοιχείων, ώστε να δημιουργηθεί ένα σύνολο λειτουργικά άρτιο και περιβαλλοντικά βιώσιμο.

Σε πρώτο επίπεδο πρέπει να μελετηθεί η τοπογραφία ή η μορφολογία του εδάφους, καθώς παίζουν καθοριστικό ρόλο, τόσο στη ροή του ανέμου πάνω, γύρω, ή διαμέσου των κτιρίων και των ελεύθερων χώρων, όπως επίσης και στη σκίαση ή τον ηλιασμό των επιφανειών.

Η χωροθέτηση της βιομηχανικής ζώνης στον αστικό ιστό σε σχέση με την κύρια διεύθυνση του ανέμου είναι βασικής σημασίας. Από την πλευρά των επικρατούντων ανέμων πρέπει να προηγείται η περιοχή κατοικίας και λοιπές δραστηριότητες του τριτογενή τομέα και μετά οι βιομηχανικές ζώνες με χωροθέτηση δικτύου ελεύθερων χώρων (πάρκα, πλατείες, ζώνες πρασίνου) ενδιάμεσα, έτσι ώστε οι ρύποι από τη την ζώνη αυτή να μην επηρεάζουν τον αστικό ιστό.

Η χάραξη των οδικών αξόνων πρέπει να προβλέπεται κατά τη διεύθυνση των επικρατούντων ανέμων, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η άμεση απαγωγή των ρύπων από τα κανάλια των δρόμων και η διοχέτευσή τους σε απομακρυσμένες μη κατοικημένες περιοχές, υπό την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχουν εμπόδια στο πέρασμα, τέτοια που να εκτρέπουν, να διαιρούν, να μειώνουν και να εμποδίζουν τελικά την κυκλοφορία του αέρα. Η ικανοποίηση της απαίτησης για νότια χωροθέτηση των παρόδιων κτιρίων επιτυγχάνεται με κατάλληλη στροφή τους, σε επίπεδο οικοδομικών τετραγώνων κύρια σε νέους οικισμούς και πόλεις όπου λαμβάνονται υπόψη όλες οι βιοκλιματικές παράμετροι.

Ο ρόλος των ελεύθερων ανοικτών χώρων στη διαμόρφωση άριστων περιβαλλοντικών συνθηκών είναι σημαντικός και σύνθετος, δεδομένου ότι αυτοί παρέχουν στους πολίτες των πόλεων τη δυνατότητα αναψυχής και διαφυγής τους. Προς τούτο οι χώροι αυτοί πρέπει να μελετώνται έτσι, ώστε να διασφαλίζουν σωστές μικροκλιματικές συνθήκες χειμώνα – καλοκαίρι και συνεπώς να λειτουργούν ανακουφιστικά, τόσο για την ευρύτερη περιοχή την οποία επηρεάζουν, όσο και για τις παρόδιες εγκαταστάσεις και κτίρια.

Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός των ανοικτών – ελεύθερων – χώρων μπορεί να εξασφαλίσει κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες, ώστε ο κάθε πολίτης να αισθάνεται άνετα και ευχάριστα όλο το χρόνο και να μπορεί να παρατείνει την διαμονή του σε αυτούς.

Απαιτούνται λεπτομερείς μελέτες και παρεμβάσεις που αποσκοπούν στον αποτελεσματικό επιλεκτικό σκιασμό-ηλιασμό τους ανάλογα με την εποχή, στην προστασία τους από τους ψυχρούς χειμερινούς ανέμους, ή την έκθεσή τους στους θερινούς επικρατούντες ανέμους, στην προστασία τους από την οπτική θάμβωση που προκαλούν τα διάφορα υλικά επιστρώσεων, στην προστασία τους από τον αστικό θόρυβο, ή στην πρόβλεψη ενδεδειγμένων διατάξεων για την ενίσχυση του εξατμιστικού δροσισμού.

Κατάλληλα διαμορφωμένοι ελεύθεροι χώροι δημιουργούν κατάλληλες μικροκλιματικές συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή και για το λόγο αυτό βασικός στόχος θα πρέπει πλέον να αποτελεί η αναμόρφωση των χώρων αυτών στη βάση βιοκλιματικών κριτηρίων και η ανάδειξη αυτών ως πόλους έλξης των κατοίκων και ως φυσικούς πνεύμονες των πόλεων.

Η εφαρμογή μέτρων μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων

Τον Μάιο του 2008 εκδόθηκε ο νόμος 3661-«Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων» (ΦΕΚ 89/19-05-2008) με τον οποίο εναρμονίζεται η ελληνική νομοθεσία με την Οδηγία 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2002 «Για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων» (ΕΕ L1 της 4.1.2003).

Τούτο έγινε μετά από πολλαπλές οχλήσεις της Ευρωπαϊκή Επιτροπής και καταδίκη της Ελλάδας για την μη έγκαιρη συμμόρφωση της χώρας μας, ως όφειλε, έως τις 4 Ιανουαρίου του 2006, τουλάχιστον ως προς το μέρος των διατάξεων που αφορούν στον καθορισμό ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και της μεθόδου μελέτης των κτιρίων.

Η Ελλάδα ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να της δοθούν τρία χρόνια παράταση για την ενσωμάτωση και την εφαρμογή, δυνατότητα που δίνεται από την οδηγία μόνο για την εφαρμογή της διαδικασίας της ενεργειακής πιστοποίησης των κτιρίων, λόγω του χρόνου που απαιτείται για την προετοιμασία των ενεργειακών επιθεωρητών.

Όπως και να έχει η κατάσταση, τελικά μέχρι τον Νοέμβριο του 2008 θα έπρεπε να έχουν εκδοθεί τα προβλεπόμενα – από το νόμο 3661/08 – εκτελεστικά προεδρικά διατάγματα ή/και υπουργικές αποφάσεις, έτσι ώστε στις 4 Ιανουρίου του 2009 να είναι δυνατή η πλήρης εφαρμογή των διατάξεων του σχετικού νόμου.

Ούτε αυτό δεν έγινε! Ωστόσο, ελπίζουμε ότι μετά το Πάσχα θα μιλάμε πια για πλήρη εφαρμογή του Νόμου 3661/08!

Αυτό σημαίνει ότι όλα τα νέα κτίρια εφεξής θα ικανοποιούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης προσαρμοσμένες στο τοπικό κλίμα.

Ο νέος Κανονισμός (ΚΕΝΑΚ) καθορίζει ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης και μέθοδο υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης των νέων και των υφιστάμενων κτιρίων, ζητήματα έκδοσης του προβλεπόμενου πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης, των υποχρεωτικών επιθεωρήσεων λεβήτων και εγκαταστάσεων κλιματισμού, που προβλέπονται, καθώς και της πρόβλεψης ειδικευμένων και διαπιστευμένων ενεργειακών επιθεωρητών.

Οι μεγάλης κλίμακας ανακαινίσεις υφιστάμενων κτιρίων μεγαλύτερων των 1.000 τ.μ., θεωρούνται ευκαιρία για τη λήψη οικονομικά αποδοτικών μέτρων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.

Πρόκειται για ανακαινίσεις κατά τις οποίες το συνολικό κόστος της ανακαίνισης, που αφορά στο κέλυφος του κτιρίου ή/και τις εγκαταστάσεις ενέργειας, όπως η θέρμανση, η παροχή θερμού ύδατος, ο κλιματισμός, ο αερισμός και ο φωτισμός υπερβαίνει το 25 % της αξίας του κτιρίου, μη συνυπολογιζόμενης της αξίας του οικοπέδου, όπου άνω του 25 % του κελύφους του κτιρίου ανακαινίζεται.

Σ’ αυτή την περίπτωση οι απαιτήσεις ανακαίνισης για τα υφιστάμενα κτίρια δεν θα πρέπει να αντιβαίνουν στην επιδιωκόμενη λειτουργία, ποιότητα και χαρακτήρα του κτιρίου. Τα επιπλέον έξοδα της ανακαίνισης θα πρέπει να μπορούν να ανακτηθούν σε λογικό χρονικό διάστημα σε σχέση με την αναμενόμενη τεχνική διάρκεια ζωής της επένδυσης με μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας.

Μόλις ολοκληρωθεί η κατασκευή του νέου κτιρίου ή η ριζική ανακαίνιση υφιστάμενου κτιρίου, άνω των 1.000 τ.μ., επιβάλλεται η έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης μετά από επιθεώρηση, που θα διενεργείται από ειδικευμένους διαπιστευμένους ενεργειακούς επιθεωρητές. Ευθύνη προς τούτο έχει ο ιδιοκτήτης, που είναι υποχρεωμένος από το νόμο να ζητήσει την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης.

Η έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης επιβάλλεται επίσης κατά την πώληση ή τη μίσθωση όλων των κτιρίων, άνω των 50 τ.μ., το οποίο θα διατίθεται από τον ιδιοκτήτη στον αγοραστή ή τον μισθωτή αυτών.

Σε δημόσια κτίρια συνολικής ωφέλιμης επιφανείας άνω των 1 000 m2 τα οποία χρησιμοποιούνται από δημόσιες αρχές και από ιδρύματα που παρέχουν δημόσιες υπηρεσίες σε μεγάλο αριθμό ατόμων και που ως εκ τούτου δέχονται συχνά τις επισκέψεις των ατόμων αυτών, θα τοποθετείται σε θέση ευδιάκριτη από το κοινό πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης, όχι παλαιότερο των δέκα ετών.

Επιπλέον, για τα παραπάνω κτίρια μπορεί επίσης να αναγράφεται ευκρινώς η κλίμακα των θερμοκρασιών που συνιστώνται και αυτών που σημειώνονται στο εσωτερικό τους και, όπου απαιτείται, άλλοι σχετικοί κλιματικοί παράγοντες.

θεσπίζεται η υποχρεωτική τακτική επιθεώρηση λεβήτων ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος 20 έως 100 kW οι οποίοι θερμαίνονται με μη ανανεώσιμα υγρά ή στερεά καύσιμα. Η επιθεώρηση αυτή μπορεί να γίνει και σε λέβητες που χρησιμοποιούν άλλο καύσιμο. Οι λέβητες ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος μεγαλύτερης των 100 kW επιθεωρούνται τουλάχιστον ανά δύο έτη. Για τους λέβητες αερίου, η περίοδος δύναται να επεκταθεί σε τέσσερα έτη. Για εγκαταστάσεις θέρμανσης με λέβητες ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος μεγαλύτερης των 20 kW οι οποίοι είναι παλαιότεροι των 15 ετών, καθιερώνεται μια και μοναδική επιθεώρηση ολόκληρης της εγκατάστασης, που θα περιλαμβάνει αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του λέβητα και των διαστάσεων του σε σύγκριση με τις ανάγκες του κτιρίου.

θεσπίζεται η υποχρεωτική τακτική επιθεώρηση εγκαταστάσεων κλιματισμού ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος μεγαλύτερης των 12 kW. Η επιθεώρηση περιλαμβάνει αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του κλιματισμού και των διαστάσεων του σε σύγκριση με τις ανάγκες του κτιρίου. Στους χρήστες παρέχονται κατάλληλες συμβουλές για πιθανή βελτίωση ή αντικατάσταση του συστήματος κλιματισμού και εναλλακτικές λύσεις.

Έτσι μπορούμε και στη χώρα μας να περιμένουμε μεγάλες αλλαγές στον κτιριακό τομέα, που διαθέτει απεριόριστο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας, όπου πλέον του 88% των κτιρίων έχουν κατασκευασθεί πριν από την ισχύ του Κανονισμού Θερμομόνωσης και είναι θερμικά εντελώς απροστάτευτα.

Το κλειδί για προώθηση της ενεργειακής απόδοσης είναι τα ισχυρά κίνητρα στους πολίτες και τον κατασκευαστικό κλάδο, που πρέπει να δοθούν για να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις ενεργειακής απόδοσης.

Παράλληλα, η εφαρμογή των «Πράσινων» Δημόσιων Συμβάσεων θα επηρεάσει την ευρωπαϊκή και εθνική δημόσια αγορά με πολλαπλά οφέλη στο σύνολο του κατασκευαστικού κλάδου.

Μεγάλες αλλαγές αναμένονται και στην κατασκευαστική αγορά και εκτιμάται ότι θα έχουμε άμεσα αποτελέσματα που θα αγγίξουν όλους τους τομείς, οικονομία, κοινωνία, περιβάλλον.
Εκτιμάται ότι ο τομέας της απασχόλησης στην κατασκευή, όπου, σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα κέρδη ανέρχονται σε περισσότερα από 70 εκατομμύρια ΤΙΠ, θα επηρεαστεί θετικά και θα δημιουργηθούν νέες θέσεις πλήρους απασχόλησης σε προσωπικό με υψηλά προσόντα στον τομέα των κατασκευών δεδομένου ότι θα υπάρξει αναθέρμανση της οικοδομικής δραστηριότητας, που θα κατευθυνθεί σε ανακαινίσεις μεγάλων κτιριακών συγκροτημάτων και οικιστικών συνόλων.

Τα νέα δεδομένα που εισάγονται στην οικοδομική πρακτική θα επηρεάσουν καθοριστικά τις αξίες των ακινήτων και την real estate αγορά, ενώ παράλληλα θα αναβαθμίσουν και το ρόλο των μηχανικών και των τεχνικών οικοδομής και θα βελτιωθεί η ποιότητας της κατασκευής.
Ωστόσο, πρέπει να καταβληθούν σημαντικές προσπάθειες από την Πολιτεία για την υποστήριξη των ιδιοκτητών / εκμισθωτών, τόσο για την κάλυψη των εξόδων ή μέρος αυτών, όσο και για άλλες θεσμικές και διοικητικές διευκολύνσεις.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση μελετά ήδη τη διαμόρφωση ενιαίας φορολογικής πολιτικής που θα παρέχει κίνητρα (πχ, μείωση φόρου ακινήτου περιουσίας για ιδιοκτήτες ανάλογα με τις επενδύσεις που πραγματοποιούν υπέρ της ενεργειακής απόδοσης, εκπτώσεις από το φορολογητέο εισόδημά τους, μείωση ΦΠΑ, ειδικά Δάνεια ενεργειακής απόδοσης, κλπ.), καθώς και την ανάπτυξη αγοράς ενεργειακών υπηρεσιών, πράγμα που ήδη υφίσταται σε ορισμένες χώρες της Ένωσης, κυρίως στις βόρειες χώρες και στη Γαλλία.

Για παράδειγμα, σε ορισμένες χώρες έχει καθιερωθεί η χρήση προτύπων ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και η έκδοση πιστοποιητικών, που επιβάλλουν αυξημένες υποχρεώσεις με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας και, έμμεσα, τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Τα μέτρα αυτά υποστηρίζονται από ικανές πολιτικές κινήτρων. Στη Γαλλία οι παραγωγοί ενέργειας φορολογούνται όταν δεν λαμβάνουν τα απαιτούμενα μέτρα εξοικονόμησης (με 2 λεπτά ανά κιλοβατώρα), γεγονός που τους εξαναγκάζει να λαμβάνουν πρωτοβουλίες έναντι των πελατών τους με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ οι ιδιοκτήτες ακινήτων διευκολύνονται οικονομικά για τη λήψη μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων τους.

Άλλα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν προβεί στη μείωση του ΦΠΑ για την αγορά και εγκατάσταση συστημάτων και οικοδομικών υλικών, που αποδεδειγμένα συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας (μετά από ομοφωνία στο Συμβούλιο), ενώ προωθείται η συστηματική χρήση οικολογικής σήμανσης, που γίνεται όλο και πιο εύχρηστη.

Σημαντικό ρόλο θα παίξει επίσης και η ανάπτυξη ενός συστήματος κρατικών ενισχύσεων για την κατοικία, που θα είναι φιλικότερο προς το περιβάλλον, μέσω της ενθάρρυνσης της οικολογικής καινοτομίας και των δεικτών παραγωγικότητας.

Η εισαγωγή κριτηρίων ενεργειακής απόδοσης στις προσκλήσεις υποβολής προσφορών για κρατικές προμήθειες πρέπει να ενθαρρυνθεί, όπως επίσης και οι έλεγχοι ενεργειακής απόδοσης στα δημόσια κτήρια. Ίσως είναι σκόπιμο να αναπτυχθεί η έννοια του «πλειοδότη» από ενεργειακή άποψη. Είναι ούτως ή άλλως απαραίτητο να αξιολογηθούν τα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν σε δημόσια κτήρια για να μπορέσει να εκτιμηθεί η σχέση κόστους/αποτελεσματικότητας.

Οι πόροι υπέρ της ενεργειακής απόδοσης μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά μέσα τα οποία θα επιτρέψουν την αποδοτικότερη χρήση της ενέργειας και την επίτευξη μεγαλύτερης εξοικονόμησης ενέργειας. Μπορούν επίσης να διευκολύνουν τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα και να βοηθήσουν τις εταιρείες παραγωγής ενέργειας να παρέχουν στους πελάτες τους διάφορες δυνατότητες περιορισμένης κατανάλωσης ενέργειας, να επιταχύνουν την ανάπτυξη υπηρεσιών ενεργειακής απόδοσης και να παράσχουν κίνητρα, αφενός, για την ανάπτυξη Ε&Α και, αφετέρου, για την έγκαιρη κυκλοφορία στην αγορά ενεργειακά αποδοτικών προϊόντων. Αποτελούν συνεπώς χρήσιμα μέσα τα οποία συνοδεύουν την εισαγωγή της εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών.

Καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση ενός νέου σκηνικού στην κτηματαγορά διαδραματίζουν και οι τράπεζες, μέσω ειδικών διευθύνσεων ή εξειδικευμένων θυγατρικών, οι οποίες εκτός του αμιγώς χρηματοδοτικού τους ρόλου για επιχειρήσεις και ιδιώτες αγοραστές, έχουν εδώ και χρόνια αναπτύξει δραστηριότητες σε όλο το φάσμα της αγοράς του real estate.

Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑ

ΒΙΤΡΟΥΒΙΟΥ ΒΙΒΛΙΑ I-V

1. Ο αρχιτέκτων οπλίζεται με [Γνώση] πολλών Επιστημών και εμπειρία διαφόρων [Τεχνών] - έτσι μπορεί και κρίνει όλα όσα κατασκευάζει ο άνθρωπος:

H αρχιτεκτονική είναι καρπός Πράξης και Θεωρίας.

Η Πράξη είναι η συνεχής μέσα στο χρόνο άσκηση, με την οποία έχουμε εξοικειωθεί, μιας δραστηριότητας - της επεξεργασίας της Ύλης με τα χέρια - που, όποιο κι αν είναι το επιτελούμενο έργο, έχει ως ζητούμενο την απόδοση μορφής.

Η Θεωρία είναι αυτή που έχει την δυνατότητα να παρουσιάσει και να πραγματοποιήσει, με βάση την Αναλογία, τα προϊόντα της ικανότητας και του λογισμού.

2. Οι αρχιτέκτονες, λοιπόν, που χωρίς τα Γράμματα αρκέστηκαν στην πρακτική εξάσκηση, δεν κατόρθωσαν να δημιουργήσουν [έργα] με κύρος ανάλογο του μόχθου που κατέβαλαν. Αυτοί που εμπιστεύθηκαν αποκλειστικά τη θεωρία και τα Γράμματα κυνήγησαν, όπως φαίνεται, όχι τα ίδια πράγματα αλλά την σκιά τους. Όσοι όμως τα κατείχαν και τα δύο επέτυχαν, πάνοπλοι εξ' αρχής , [την πραγματοποίηση], με τρόπο έγκυρο, του ζητουμένου.

3. Όπως σε όλα τα πράγματα, έτσι ιδιαίτερα και στην αρχιτεκτονική, ενυπάρχουν τα ακόλουθα δύο: αυτό που «σημαίνεται» και αυτό που «σημαίνει».

Αυτό που σημαίνεται είναι το ζητούμενο, το αντικείμενο για το οποίο συζητούμε. Αυτό το ζητούμενο όμως το σημαίνει ο σχεδιασμός του σύμφωνα με τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης. Είναι, επομένως, φανερό ότι όποιος θέλει να επαγγελθεί τον αρχιτέκτονα πρέπει να είναι εξασκημένος και στα δύο. Πρέπει να είναι οξύνους και με διάθεση για μαθητεία, γιατί ούτε η οξύνοια χωρίς μαθητεία ούτε η μαθητεία χωρίς οξύνοια μπορούν να δημιουργήσουν τον τέλειο δημιουργό της Τέχνης. Πρέπει επίσης να είναι άνθρωπος μορφωμένος, έμπειρος στη σχεδιαστική γραφίδα, παιδευμένος στη γεωμετρία, να γνωρίζει ιστορία, να έχει ακούσει με προσοχή φιλοσοφία, να ξέρει μουσική, να μην έχει άγνοια της ιατρικής, να κατέχει την νομολογία, να είναι γνώστης της αστρονομίας και των νόμων του ουρανού.

4. Οι λόγοι για αυτά είναι οι ακόλουθοι: Ο αρχιτέκτων πρέπει να είναι μορφωμένος ώστε να μπορεί εύκολα να αποδώσει με αναπαραστατικά σχέδια τη μορφή του έργου που θέλει να κατασκευάσει. Η γεωμετρία παρέχει στην αρχιτεκτονική πολλαπλή αρωγή: διδάσκει τη χρήση πρώτα του κανόνα και έπειτα του διαβήτη, με τα οποία διευκολύνονται η σχεδίαση [του ίχνους] του κτιρίου στο οικόπεδο , η διαμόρφωση οριζοντίων επιφανειών και η χάραξη ορθών γωνιών και κατευθύνσεων. Με την οπτική οδηγείται σωστά το φως από ορισμένες περιοχές του ουρανού στα κτίρια. Με την αριθμητική υπολογίζονται οι συνολικές δαπάνες κατασκευής των κτιρίων και αναπτύσσονται οι μέθοδοι μέτρησης. Τα δύσκολα ζητήματα των αναλογιών επιλύονται με την λογική και τις μεθόδους της γεωμετρίας.

5. Ο αρχιτέκτων πρέπει να γνωρίζει καλά ιστορικά γεγονότα, γιατί συχνά χρησιμοποιεί στα έργα του διακοσμητικά στοιχεία, τη σημασία των οποίων πρέπει να μπορεί να εξηγήσει σε εκείνους που ρωτούν σχετικά. Για παράδειγμα, αν σε κτίριό του έχει χρησιμοποιήσει αντί για κίονες μαρμάρινα αγάλματα γυναικών, ντυμένων με μακρές εσθήτες, που καλούνται Καρυάτιδες, και από πάνω έχει τοποθετήσει προμόχθους και γείσα, πρέπει να μπορεί να το αιτιολογήσει σε αυτούς που ενδιαφέρονται, ως εξής: Οι Καρυές, μια πόλη της Πελοποννήσου, συμμάχησαν με τους Πέρσες εχθρούς εναντίον της Ελλάδας. Όταν οι Έλληνες απελευθερώθηκαν από τον πόλεμο με ένδοξη νίκη, κήρυξαν με κοινή απόφαση τον πόλεμο στις Καρυές. Κατέλαβαν την πόλη, σκότωσαν τους άνδρες, κατέστρεψαν τελείως την πολιτεία και οδήγησαν τις γυναίκες στη δουλειά, μη επιτρέποντάς τους να βγάλουν τις μακρές εσθήτες και τα κοσμήματα που έφεραν ως μητέρες, έτσι ώστε αυτές να μην συρθούν σε ένα μόνο θρίαμβο, αλλά να διαπομπεύονται αιώνια σε παραδειγματική δουλεία, τιμωρημένες με βαριά ατίμωση για την πολιτεία τους. Οι αρχιτέκτονες λοιπόν της εποχής έφτιαξαν για τα δημόσια κτίρια είδωλα των γυναικών, εκείνων που σήκωσαν φορτία, ώστε να μείνει στις επόμενες γενιές η μνήμη της τιμωρίας της πολιτείας των Καρυών.


ΟΙ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

Την αρχιτεκτονική συνιστούν η καλούμενη από τους Έλληνες Τάξις, η καλούμενη από τους Έλληνες Διάθεσις, η Ευρυθμία, η Συμμετρία, η Κοσμιότης και η καλούμενη από τους Έλληνες Οικονομία.

Τάξη είναι η, με αίσθηση μέτρου, ισόρροπη διάρθρωση των διαφόρων μελών του έργου και η - με επιδίωξη συμμετρίας - οργάνωση μιας ιεραρχημένης σχέσης μεγεθών στο σύνολο. Η Τάξη πραγματοποιείται μέσω αυτού που οι Έλληνες καλούν "Ποσότητα"

Ποσότης είναι η επιλογή μονάδας μέτρου μέσα από το ίδιο το έργο,και η αρμονική συγκρότηση του συνόλου από τα επιμέρους στοιχεία των μελών του.

Διάθεση είναι η σωστή διάταξη των στοιχείων και η επίτευξη, με τη κατάλληλη σύνθεσή τους, ενός κομψού αποτελέσματος, ενός έργου που έχει ποιότητα. Η Διάθεση εμφανίζεται στην "ιχνογραφία", στην "ορθογραφία" και στη "σκηνογραφία", που καλούνται από τους Έλληνες "Ιδέαι".

Η ιχνο-γραφία είναι [αποτέλεσμα] της, με αίσθηση μέτρου, συνδυασμένης χρήσης κανόνα και διαβήτη. Η ιχνογραφία μας δίνει το ίχνος του κτιρίου για να το χαράξουμε στο έδαφος. Η ορθο-γραφία είναι η κατά μέτωπον απεικόνιση, είναι η σχεδίαση, με αίσθηση μέτρου, μιας μορφής, κατ' αναλογίαν του έργου που μέλλει να κατασκευασθεί. Η σκηνο-γραφία είναι η σκιαγραφική απόδοση του μετώπου του κτιρίου και των πλευρών που απομακρύνονται, και η αντιστοίχηση όλων των γραμμών με το κέντρο ενός κύκλου [όπου βρίσκεται ο παρατηρητής]. Η ιχνογραφία, η ορθογραφία και η σκηνογραφία είναι καρπός συστηματικής σκέψης και επινοητικότητας.

Η συστηματική σκέψη επιτρέπει την πραγματοποίηση του ζητουμένου, με τρόπο που να μας ευχαριστεί, και βασίζεται στην επισταμένη μελέτη και την εντατική προσπάθεια. Η επινοητικότητα επιτρέπει τη διαλεύκανση σκοτεινών ζητημάτων και την ανακάλυψη νέων πραγμάτων, και βασίζεται στην ευστροφία του πνεύματος. Αυτοί είναι οι ορισμοί που αφορούν στη Διάθεση.

Ευρυθμία είναι η όμορφη όψη και η ισόρροπη εμφάνιση στη κατά σύνολα σύνθεση των μελών. Προϋποθέτει ότι τα μέλη του έργου έχουν ύψος που ταιριάζει στο πλάτος τους, πλάτος που ταιριάζει στο μήκος τους, και ότι γενικά όλα ανταποκρίνονται στη συμμετρία τους.

Συμμετρία είναι η βασισμένη στην εναρμόνιση συμφωνία των μελών του έργου και η αντιστοιχία - βάσει ενός επιλεγμένου μεταξύ τους μέτρου - των διαφόρων επιμέρους στοιχείων στο σύνολο. Όπως στο ανθρώπινο σώμα ο χαρακτήρας της ευρυθμίας είναι σύμ-μετρος, και προκύπτει από τον πήχυ, το πόδι, την παλάμη, το δάκτυλο και από τα άλλα επιμέρους στοιχεία, έτσι και στα ολοκληρωμένα έργα: στα ιερά κτίρια από το πάχος του κίονα ή την τρίγλυφο ή , ακόμα, τον εμβατήρα [δηλαδή το κατώφλι]. Στις βαλλιστικές μηχανές, από την οπή στο στέλεχος που καλείται από τους Έλληνες "διπηχυαία" αλλά και στις υπόλοιπες τεχνικές κατασκευές το σύστημα της συμμετρίας προκύπτει από τα μέλη τους.

Κοσμιότητα είναι η άμεμπτη εμφάνιση ενός έργου που είναι συντεθειμένο με έγκυρο τρόπο από δόκιμα επιμέρους στοιχεία. Επιτυγχάνεται "θεματισμώ" - όπως λένε οι Έλληνες - "έθει" και "φύσει".Κοσμιότητα επιτυγχάνεται θεματισμώ, όταν αφιερώνονται στον Κεραύνιο Δία, στον Ουρανό τον Ήλιο ή την Σελήνη ναοί που έχουν στέγη τους τον ουρανό, ναοί υπαίθριοι, γιατί τους θεούς αυτούς τους βλέπουμε να εμφανίζονται και να δρούν στο ανοιχτό και καταυγασμένο σύμπαν. Για την Αθήνα, τον Άρη, τον Ηρακλή ανεγείρονται δωρικοί ναοί, γιατί στις θεότητες αυτές λόγω της ανδρείας τους, αρμόζει να αφιερώνονται ναοί χωρίς στολίδια. Ο κορινθιακός ρυθμός φαίνεται ότι είναι ο πιο κατάλληλος για την Αφροδίτη, τη Χλωρίδα, την Περσεφόνη και τις νύμφες των πηγών, αφού ναοί πιο λεπτοί, διακοσμημένοι με άνθη, φύλλα και έλικες αποδίδουν τις προσήκουσες τιμές σε θεότητες που διακρίνονται για την τρυφερή τους φύση. Όταν για την Ήρα, την Άρτεμη, τον Διόνυσο και τους άλλους θεούς, που είναι όμοιοί τους, κατασκευάζονται ναοί σε ιωνικό ρυθμό, τότε λαμβάνεται υπ' όψιν η θέση που κατέχουν στη μέση [του δωδεκαθέου], αφού στα χαρακτηριστικά που δίδονται [στους ναούς αυτούς] υπάρχει κάτι που μετριάζει τη δωρική αυστηρότητα από τη μια και την κορινθιακή λεπτότητα από την άλλη. Κοσμιότητα επιτυγχάνεται φύσει, όταν κατ' αρχάς για όλους τους ναούς έχουν επιλεγεί οι πιο υγιεινές περιοχές, και όταν, εκεί όπου πρόκειται να ανεγερθούν ιερά, έχουν βρεθεί πηγές [υγιεινού] νερού, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ιερά του Ασκληπιού, της Υγείας και των άλλων θεών, που οι ιαματικές τους ικανότητες θεραπεύουν πολλούς ασθενείς........

Οικονομία είναι η ισόρροπη κατανομή των υλικών και του διατιθέμενου χώρου, και ο, με πνεύμα φειδούς, καταμερισμός των δαπανών του έργου. Τηρείται, όταν ο αρχιτέκτων δεν ζητάει υλικά, που δεν υπάρχουν στη περιοχή, ή που δεν μπορεί να τα προμηθευτεί κανείς παρά σε υψηλές τιμές....... Οικονομία ανώτερου βαθμού επιτυγχάνεται όταν οικοδομούνται κτίρια κατάλληλα για οικογενειάρχες, για [πλούσιους και την] μεγάλη τους περιουσία ή για ρήτορες και την υψηλή κοινωνική τους θέση. Οι κατοικίες στην πόλη είναι φανερό ότι πρέπει να φτιάχνονται διαφορετικές από αυτές στις οποίες εισρέουν τα προϊόντα αγροτικών ιδιοκτησιών. Οι κατοικίες τοκιστών χρημάτων διαφορετικές από αυτές ανθρώπων πλουσίων, με εκλεπτυσμένες προτιμήσεις, οι κατοικίες των ισχυρών, που με τη σκέψη τους κατευθύνουν τα δημόσια πράγματα, πρέπει να διαμορφώνονται ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες τους και γενικά Οικονομία επιτυγχάνεται όταν κατασκευάζονται οικοδομήματα αντίστοιχα των προσώπων [για τα οποία προορίζονται]........

ΒΙΤΡΟΥΒΙΟΥ ΒΙΒΛΙΑ I-V (σελ. 49-55), εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ.

Πρόταση - ανάσα για οικοδομή και 100.000 μηχανικούς http://bloggerkm2009.blogspot.com/

Μανίνα Νικολοπούλου απο το ΕΘΝΟΣ 10-4-2009

Ο Θεμ. Ξανθόπουλος πρότεινε αναβάθμιση των παλαιών κτιρίων μέσω βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Η συνολική οικοδομική δραστηριότητα μειώθηκε 15,4% (άδειες) το 2008, 17,9% (επιφάνεια) και 17,1% (σε όγκο) σε σχέση με το 2007.

Η αναβάθμιση των κτιρίων, ιδίως των παλαιότερων, στη βάση της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής μπορεί να τονώσει την οικοδομική δραστηριότητα και να διασφαλίσει την εργασία στους χιλιάδες μηχανικούς και υπομηχανικούς της χώρας που κινδυνεύουν από την ανεργία και την υποαπασχόληση.

Τη θέση αυτή ανέπτυξε ο υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ Θεμιστοκλής Ξανθόπουλος σε χθεσινή εκδήλωση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ), με θέμα τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην κατασκευαστική και οικοδομική δραστηριότητα.

Ο υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ επισήμανε πως στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται σήμερα περισσότεροι από 100.000 μηχανικοί, οι οποίοι αποτελούν ένα άριστο δυναμικό, ισάξιο, ίσως και καλύτερο μερικές φορές από το αντίστοιχο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ολος αυτός ο κόσμος όμως κινδυνεύει να αντιμετωπίσει τεράστια προβλήματα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, της οποίας οι επιπτώσεις ήδη έχουν φανεί.

περισσότερα στο ΕΘΝΟΣ: http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11379&subid=2&tag=8477&pubid=3044817

"Πράσινη" Αρχιτεκτονική.

Είναι αρκετά "πράσινο";

Ο Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός είναι τόσο υποκειμενικός και για το λόγο αυτό είναι και εξαιρετικά δύσκολο να δώσουμε έναν και μοναδικό ορισμό.

Στις μέρες όμως αυτό που απασχολεί περισσότερο είναι το πόσο "πράσινος" είναι ένας αρχιτεκτονικός σχεδιασμός και ακόμη περισσότερο τι σημαίνει αυτό σε εξοικονόμηση φυσικών πόρων (ενέργεια, νερό, πρώτες ύλες, κλπ.), σε ενεργειακή κατάταξη, σε περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα!


Ένα άλλο βασικό ερώτημα, που παραμένει, είναι εάν είναι αρκετά καλός! Και που βρίσκεται η ισορροπία ανάμεσα στο αποδοτικό κτίριο και στο καλό κτίριο.


Μια ιστοσελίδα μας δίνει πληροφορίες, μέσω θαυμάσιων εικόνων. Απολαύστε τις!http://www.treehugger.com/galleries/2009/04/best-of-green-design-and-architecture.php?page=1

Ανάρτηση από το ιστολόγιο http://bloggerkm2009.blogspot.com/

Ήλιος ζωοδότης: Εργαλείο στην αρχιτεκτονική

Άμεσο Ηλιακό κέρδος μέσω των ανοιγμάτων. Σκίτσο: Νιόβη Ν. Χρυσομαλλίδου, καθηγήτρια στον Τομέα Οικοδομικής & Δομικής Φυσικής στο ΑΠΘ έως τον Ιούλιο του 2006.

Τα βήματα στον βιοκλιματικό σχεδιασμό

Είναι γενικά γνωστό ότι κατά τη διαδικασία σχεδιασμού των κτιρίων, ο μελετητής - αρχιτέκτονας συνήθως - παίρνει υπόψη του μία σειρά παραμέτρους και καθορίζει κριτήρια και προτεραιότητες που επηρεάζουν καθοριστικά την "ιδέα" του κτιρίου. Έτσι, ξεκινώντας από το θεσμικό πλαίσιο (κανονισμούς και νόμους), το κτιριολογικό πρόγραμμα, τις ιδιαίτερες απαιτήσεις του φορέα, το διαθέσιμο οικόπεδο, την έκταση του κτιρίου, προχωρά και παίρνει υπόψη του τα χαρακτηριστικά του μικροπεριβάλλοντος (δομημένο περιβάλλον, μορφολογία εδάφους, θέα), τα οικονομικά δεδομένα κ.α.

Με τη συλλογή των παραπάνω πληροφοριών ο μελετητής διαμορφώνει την "κεντρική ιδέα του κτιρίου" μεταφέροντας παράλληλα και τις πρώτες σκέψεις του στο χαρτί. Με τη διαδικασία αυτή αρχίζει το κτίριο να αναπτύσσεται σε τρεις διαστάσεις (κατόψεις, όψεις, τομές) να εντάσσεται στο περιβάλλον του και να αποκτά μορφή. Τα τελευταία βέβαια χρόνια στο γενικότερο προβληματισμό για την αρχιτεκτονική σύνθεση μπήκε δυναμικά και ο ενεργειακός σχεδιασμός των κτιρίων. Πολύ λιγότερο ενδιέφερε να δειχθεί η αρμονική συνύπαρξη του ενεργειακού με τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, στοχεύοντας στη δημιουργία ενός λειτουργικά και μορφολογικά άρτιου κτιρίου.

O ενεργειακός σχεδιασμός κτιρίων ή αν θέλετε ο βιοκλιματικός σχεδιασμός, ή η ορθολογική χρήση της ενέργειας, έννοιες σχεδόν ταυτόσημες, έχουν ένα και μοναδικό στόχο.

Να διασφαλίσουν αποδεκτές εσωκλιματικές συνθήκες με τη σωστή θερμική συμπεριφορά του κτιρίου - χειμώνα καλοκαίρι - και συνεπώς να περιορίσουν την κατανάλωση ενέργειας, με όλα τα οφέλη που αυτό συνεπάγεται, οικονομικά, περιβαλλοντικά με τη μείωση των εκπομπών CO2, ποιότητα ζωής κ.λπ.

O παραπάνω στόχος στην περίπτωση της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής επιτυγχάνεται με καθαρά σχεδιαστικούς χειρισμούς, ή με διάφορες τεχνικές στην κατασκευή του κτιρίου, περιορίζοντας μ' αυτόν τον τρόπο την εξάρτηση από το μηχανολογικό εξοπλισμό για τη θέρμανση ή ψύξη των κτιρίων.

Για να επιτύχει κανείς τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας τη χειμερινή περίοδο, είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει από τη μία πλευρά να περιορίσει τις θερμικές απώλειες του κτιρίου, (απώλειες με αγωγιμότητα και απώλειες αερισμού) και από την άλλη πλευρά να μεγιστοποιήσει κυρίως τα θερμικά ηλιακά κέρδη. Τη θερινή φυσικά περίοδο θα πρέπει να επιδιώκεται ο φυσικός δροσισμός του κτιρίου με την ελαχιστοποίηση των θερμικών κερδών και τη θερμική αποφόρτιση του κτιρίου μέσω του αερισμού και άλλων σχετικών μέτρων.
Oι παραπάνω δύο ομάδες θερμικών ροών από και προς το κτίριο, (θερμικές απώλειες - θερμικά κέρδη) συνθέτουν στην πραγματικότητα και το θερμικό τους ισοζύγιο.

Στην περίπτωση που οι θερμικές πρόσοδοι τη χειμερινή περίοδο δεν επαρκούν για να καλύψουν τις θερμικές απώλειες και αυτό συμβαίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό στα μη θερμομονωμένα συμβατικά κυρίως κτίρια, προσάγεται στους εσωτερικούς χώρους θερμότητα μέσω της εγκατάστασης θέρμανσης, έτσι ώστε να καλυφθεί η διαφορά στο ισοζύγιο. Συνεπώς το ζητούμενο σε αυτή την περίπτωση είναι να σχεδιαστεί και να κατασκευαστεί ένα κτίριο στο οποίο η παραπάνω διαφορά να είναι κατά το δυνατό μικρότερη.

Αρχές βιοκλιματικού – οικολογικού σχεδιασμού

Είναι γεγονός ότι η γνώση της επίδρασης των κλιματικών συνθηκών (ηλιακή ακτινοβολία, άνεμοι, θερμοκρασίες, ποιότητα ατμοσφαιρικού αέρα, κλπ.) στο κτίριο και κατά συνέπεια στις πόλεις και η παρατήρηση των φυσικών φαινομένων (κίνηση του ήλιου κατά τη διάρκεια του χρόνου) μπορούν να καθοδηγήσουν στη βέλτιστη επιλογή του κτιριακού όγκου, του σχήματος, του μεγέθους και κυρίως του κατάλληλου προσανατολισμού, ώστε να ελαχιστοποιήσουμε τις ενεργειακές ανάγκες των κτιρίων, διατηρώντας παράλληλα βέλτιστες συνθήκες θερμικής και οπτικής άνεσης.

Η ηλιακή ακτινοβολία αποτελεί την κυριότερη φυσική πηγή ενέργειας, ενώ ο ουρανός το κυριότερο στοιχείο απορρόφησης ενέργειας. Αρκεί να σκεφτούμε ότι η γη δέχεται από τον ήλιο, σε μια μέρα, περισσότερη ενέργεια από αυτήν που καταναλώνουμε εμείς σε ένα έτος.
Αυτή η εντυπωσιακή ποσότητα θερμότητας αποβάλλεται προς τον ουρανό κυρίως μέσω της νυχτερινής επανακτινοβολίας.

Η συνδυασμένη εκμετάλλευση πηγών φυσικής ενέργειας και στοιχείων απορρόφησης ενέργειας επιτρέπει την επίτευξη μιας πολύ ικανοποιητικής στάθμης άνεσης μέσα στα κτίρια, με περιορισμένη χρήση συμβατικών πηγών ενέργειας. Βασικές φυσικές πηγές ενέργειας είναι η ηλιακή ακτινοβολία, ο εξωτερικός αέρας (θερμοκρασίας άνω των 24ο C), τα εσωτερικά κέρδη, η συμβατική θέρμανση και ο τεχνητός φωτισμός. Τα βασικά στοιχεία απορρόφησης ενέργειας είναι ο ουρανός, ο εξωτερικός αέρας (θερμοκρασίας κάτω των 24ο C), οι υγρές επιφάνειες και η βλάστηση.

Το πρώτο ζητούμενο στο σχεδιασμό των κτιρίων είναι η εξασφάλιση θερμικής άνεσης, που επιτυγχάνεται με τον βιοκλιματικό σχεδιασμό που βασίζεται στον τρόπο σχεδιασμού, την τοποθέτηση, τον προσανατολισμό, τη μορφή, τη χρησιμοποίηση παθητικών ηλιακών συστημάτων τα οποία συγκεντρώνουν, αποθηκεύουν, μεταδίδουν και διαχέουν θερμότητα και αποτελούν αναπόσπαστα μέρη των αρχιτεκτονικών στοιχείων, καθώς και στη χρήση ενεργητικών ηλιακών συστημάτων παραγωγής ζεστού νερού και θέρμανσης.

Η Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική προσαρμόζεται στο τοπίο, αξιοποιεί τις φυσικές δυνάμεις, εξοικονομεί πόρους, εξασφαλίζει υγεία, θερμική άνεση όλο το χρόνο, άριστη ποιότητα εσωτερικού αέρα και δημιουργεί ευνοϊκό μικροκλίμα. Υπακούει στην οικολογική αντίληψη της συνολικής προσέγγισης, μέσα από τη διαπλοκή και τη σύζευξη διακριτών, μεταξύ τους, τομέων. Η διερεύνηση και κατανόηση των φυσικών και κλιματικών παραμέτρων που σχετίζονται με το κτίριο, της συμπεριφοράς του κτιρίου στο χώρο του, τις ιδιότητες των οικοδομικών υλικών, των κατασκευαστικών μεθόδων, των αρχιτεκτονικών προτύπων οδηγεί σε άριστες σχεδιαστικές λύσεις.

Η εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται από τον βιοκλιματικό σχεδιασμό και τη χρήση συστημάτων ηλιακής ενέργειας μπορεί να φτάσει σε υψηλά ποσοστά – έως και 80% - ενώ εφόσον γενικευτεί στα κτίρια η εφαρμογή μέτρων ενεργειακής απόδοσης μπορούμε να πετύχουμε εξοικονόμηση ενέργειας μέχρι και 35%.

Τα βήματα στον σχεδιασμό

Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός των κτιρίων επανασυνδέει το κτίριο με το φυσικό χώρο και τους νόμους του. Εξασφαλίζει τη θέρμανση και το δροσισμό με την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας και του τοπικού μικροκλίματος. Κατανοεί και εφαρμόζει τους νόμους της θερμοδυναμικής, της γεωθερμίας, της φυσικής κίνησης των αιολικών ρευμάτων και αξιοποιεί τις θερμικές ιδιότητες των υλικών παρέχοντας μια νέα ποιότητα θερμικής άνεσης το χειμώνα και το καλοκαίρι (θαλπωρή - δροσιά).

Παράλληλα πετυχαίνει υψηλά ποσοστά εξοικονόμησης ενέργειας ορυκτών καυσίμων (60, 70 έως και 80% στο ελληνικό κλίμα) με απλούς ‘παθητικούς’ τρόπους. Αναδεικνύει παραγκωνισμένες αλλά και νέες αισθητικές και μορφολογικές αξίες, οικίες, αρμονικές και ζωογόνες για τον ανθρώπινο χώρο.

Τα ενεργητικά συστήματα αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (φωτοβολταϊκά, ηλιακοί συλλέκτες, ανεμογεννήτριες, αντλίες θερμότητας, κτλ) συγκεντρώνουν και ενισχύουν την δυνατότητα ακόμα και της ολοκληρωτικής ενεργειακής αυτονομίας των κτιρίων και των οικιστικών συνόλων.

Χωροθέτηση κτιρίου στο οικόπεδο – προσανατολισμός

Ο σωστός προσανατολισμός των κτιρίων είναι προϋπόθεση για την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας για τη θέρμανσή τους. Ο νότιος προσανατολισμός προσφέρει τις καλύτερες δυνατότητες. Εξασφαλίζει τις περισσότερες ώρες αποτελεσματικού ηλιασμού των κτιρίων το χειμώνα και ταυτόχρονα τη δυνατότητα σκιασμού τους το καλοκαίρι.

Χειμερινό ηλιοστάσιο

Το χειμώνα ο ήλιος ανατέλλει και δύει νοτιότερα της Ανατολής και της Δύσης. Διαγράφει μικρή τροχιά. Κινείται χαμηλά, κοντά στον ορίζοντα και προς την πλευρά του Νότου. Τα κτίρια πρέπει να είναι στραμμένα προς Νότο, ώστε να δέχονται τη μέγιστη δυνατή ηλιακή ακτινοβολία βαθιά στο εσωτερικό τους.

Θερινό ηλιοστάσιο

Το καλοκαίρι ο ήλιος ανατέλλει και δύει βορειότερα της Ανατολής και της Δύσης. Διαγράφει μεγάλη τροχιά. Κινείται πάλι προς την πλευρά του Νότου, αλλά ψηλά στο στερέωμα. Έτσι, οι νότιες όψεις μπορούν να σκιαστούν τελείως με μικρές οριζόντιες προεξοχές. Στοιχεία για τις θέσεις του ήλιου, για την κάθε ώρα και την κάθε μέρα του έτους, βρίσκονται είτε από σχετικούς πίνακες είτε από τους ηλιακούς χάρτες. Το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο μελετητής αφορά στα μεγάλα αστικά κέντρα, ή γενικότερα σε πυκνοδομημένες περιοχές, σε σχέση με τη χωροθέτηση των κτιρίων στο οικόπεδο, τον προσανατολισμό και το σκιασμό τους από τα απέναντι κείμενα.

Η χάραξη των μεγάλων δρόμων κυκλοφορίας κατά τον άξονα Ανατολής - Δύσης ή Βορά - Νότου προδιαγράφει και τον κύριο προσανατολισμό των όψεων και το κυριότερο περιορίζει το πλεονέκτημα του νότιου προσανατολισμού, στην καλύτερη των περιπτώσεων, στο 25% των κτιρίων. Το τελευταίο έχει ως συνέπεια τη δυσκολία εκμετάλλευσης των θερμικών ηλιακών κερδών στην πλειοψηφία των κτιρίων, την υπερθέρμανση των εσωτερικών χώρων, κυρίως στα δυτικά, αλλά και ανατολικά προσανατολισμένα κτίρια τη θερινή περίοδο, αλλά βέβαια και την αναγκαστική απομόνωση των βόρεια προσανατολισμένων κτιρίων από τον ήλιο. Πολλές φορές πάλι ακόμη και όταν διασφαλίζεται ο Νότος, το πλεονέκτημα αυτό στην πράξη καταργείται, λόγω σκιασμού των όψεων από τα απέναντι κείμενα κτίρια (σχέση ύψους κτιρίων - πλάτους δρόμων).

Σε όλες λοιπόν τις περιπτώσεις που δεν διασφαλίζεται ο νότιος προσανατολισμός με αποδεκτή μέγιστη απόκλιση ±25° ανατολικά ή δυτικά, ο μελετητής θα μπορούσε, αντί να επιλέξει τις συμβατικές λύσεις του σχήματος 1α, να προτείνει κατ' αντιστοιχία αυτές του σχήματος 1β, έτσι ώστε όλα τα κτίρια να ηλιάζονται και να φωτίζονται ικανοποιητικά με φυσικό τρόπο, χωρίς παράλληλα να δημιουργούν δευτερογενή προβλήματα, όπως για παράδειγμα μείωση θερμικής ή οπτικής άνεσης.

Γενικά θα πρέπει να προταθεί χωροθέτηση του κτιρίου στην πίσω βορινή πλευρά του οικοπέδου, ώστε να αυξηθεί η απόσταση από τα απέναντι κτίρια και να αποφευχθεί κατά το δυνατόν περισσότερο το ρίσκο του σκιασμού, το οποίο και καταργεί τα πιθανά ηλιακά οφέλη. Εφόσον είναι δυνατό προβλέπεται στη νότια πλευρά η ύπαρξη υδάτινων επιφανειών ή η ανάπτυξη χαμηλού και υψηλού πράσινου (φυλλοβόλα δέντρα) κάτω από τις βέλτιστες μικροκλιματικές συνθήκες, ώστε να παρέχεται ο επιθυμητός σκιασμός και εξατμιστικός δροσισμός τη θερινή περίοδο. Σκόπιμη θεωρείται η φύτευση αειθαλών δέντρων στη βορινή πλευρά, η οποία και επηρεάζεται κατά κανόνα από τους ψυχρούς ανέμους τη χειμερινή περίοδο, για την ανάσχεση των δυσμενών επιδράσεων.

Αν το οικόπεδο είναι νότιο και επιπλέον ελεγχθεί ότι δεν υπάρχει πρόβλημα σκιασμού από διπλανά κτίρια, τότε κρίνεται σκόπιμο να αναπτυχθεί το κτίριο κατά τον άξονα Ανατολή - Δύση, ώστε να μεγιστοποιηθεί όσο είναι δυνατό η νότια όψη του. Μία απόκλιση της τάξης των ±25° θεωρείται ενεργειακά, οριακά αποδεκτή. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά και η δυνατότητα εφαρμογής παθητικών ηλιακών συστημάτων, έτσι ώστε να ικανοποιηθεί και η δεύτερη απαραίτητη για μεγιστοποίηση των αδάπανων θερμικών ηλιακών κερδών.

Παραδείγματα που εφήρμοσαν τη λογική που παραπάνω αναφέρθηκε, υπάρχουν πολλά τόσο στον ελλαδικό χώρο, όσο και στο διεθνή. Είναι προτιμητέο, προκειμένου να εφαρμοστεί το παθητικό ηλιακό σύστημα του θερμοκηπίου, να στρέψουμε τον μεγάλο άξονα του κτιρίου προς το Νότο, ενώ η εσωτερική αυλή είναι σκόπιμο να προβλεφθεί σε τέτοιο σημείο, ώστε να δημιουργηθεί η κατάλληλη νότια επιφάνεια για την κατασκευή και άλλου παθητικού ηλιακού συστήματος (τοίχοι trombe) για τη θέρμανση των εσωτερικών χώρων με φυσικό τρόπο.

Σε οικόπεδα εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων, θεωρητικά ο μελετητής έχει μεγαλύτερη ελευθερία στη χωροθέτηση του κτιρίου, εκτός και αν συντρέχουν λόγοι, όπως αξιόλογη θέα, κλίση εδάφους, προσπέλαση κ.λπ. παράγοντες που μπορεί να αποτρέψουν την επιλογή του νότιου προσανατολισμού.

Λειτουργική οργάνωση των εσωτερικών χώρων

Κατά το σχεδιασμό της κάτοψης οι εσωτερικοί χώροι θα πρέπει να οργανωθούν και να ομαδοποιηθούν έτσι, ώστε αυτοί με μεγάλο χρόνο χρήσης και υψηλές επιθυμητές εσωτερικές θερμοκρασίες (καθιστικό, τραπεζαρία, γραφείο) να χωροθετηθούν στη νότια πλευρά του κτιρίου. Αντίθετα οι χώροι με περιορισμένο χρόνο χρήσης που απαιτούν συγκριτικά και χαμηλότερες θερμοκρασίες (W.C., υπνοδωμάτια) θα πρέπει να χωροθετούνται σε ενδιάμεση θερμική ζώνη.

Oι υπόλοιποι βοηθητικοί χώροι εάν υπάρχουν στη μελέτη (garage, αποθήκες κ.λπ. θα πρέπει να προβλεφθούν στη βορινή πλευρά, ώστε να λειτουργούν ως ζώνη θερμικής ανάσχεσης ανάμεσα στους θερμαινόμενους χώρους και το εξωτερικό περιβάλλον (σχ. 4). Με αυτόν τον τρόπο μειώνονται στην πραγματικότητα οι θερμικές απώλειες από τους βασικούς κύριους χώρους.

Μορφή του κτιρίου: Το σχήμα και η θέση των κτιρίων

Τα κτίρια πρέπει να εκθέτουν τις μεγάλες τους επιφάνειες στο Νότο. Οι βορινές τους επιφάνειες πρέπει να είναι μικρότερες ή καλά προστατευμένες από έδαφος, στέγες, ανεμοφράχτες ή από γειτονικά κτίρια.

H Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική είναι η ΟΡΘΗ Αρχιτεκτονική, που έρχεται από πολύ μακρυά!

«Στα σπίτια που διαθέτουν νότιο προσανατολισμό, ο ήλιος διεισδύει στο εσωτερικό από το σκεπαστό προαύλιο, αλλά το καλοκαίρι, όπου η τροχιά του ήλιου είναι πάνω από τα κεφάλια μας και πάνω από τη στέγη, το σπίτι διαθέτει αρκετή σκιά.

Επιπλέον, τα νότια ανοίγματα είναι δυνατόν να τοποθετηθούν σε ένα ψηλότερο επίπεδο και τα βορινά σε ένα χαμηλότερο, έτσι ώστε να υπάρχει προστασία από τους βορινούς ανέμους»

Ξενοφώντος Απομνημονεύματα